Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kostrzynie

---

Historia kościoła

Obiekt znany jako kościół pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kostrzynie został zbudowany w pierwszej połowie XVI wieku. Dzieło to powstało dzięki staraniom klarysek gnieźnieńskich oraz przy wsparciu władców polskich. Jak wskazuje Janusz Tomala w swojej pracy na temat architektury, wykonanie mogło mieć miejsce jeszcze wcześniej, w końcówce XV wieku. Jako przykład może posłużyć informacja dotycząca zamówienia w 1507 roku. Chodzi tu o obrazy przedstawiające Krzyż oraz św. Longina, jakie zlecone zostały poznańskiemu malarzowi Stanisławowi Skórce.

Kostrzynska parafia obejmuje centralne oraz północno-zachodnie rejony miasta, włączając północno-zachodnią część gminy. Kościół oraz przynależąca parafia wchodzą w skład dekanatu kostrzyńskiego, który jest częścią diecezji poznańskiej. Na czołowej pozycji w lokalnej hierarchii duchownej znajduje się obecny proboszcz, ks. Piotr Lidwin. Historia tego miejsca oraz jego znaczenie religijne sięga jeszcze czasów średniowiecznych, sięgając do przełomu XI i XII wieku, kiedy to mógł powstać pierwszy kościół w Kostrzynie.

Na przestrzeni wieków budowla była wielokrotnie narażona na zniszczenia, a następnie odbudowywana. Najcięższe czasy przypadły na drugą połowę XVII oraz pierwszą połowę XVIII wieku, gdy kościół dotknęły liczne trudności. Mimo tych zmagań, przetrwał w ogólnym zarysie do dnia dzisiejszego, z wyjątkiem wieży znajdującej się w zachodniej części konstrukcji.

W latach 1793–1918, zarówno kościół, jak i parafia oraz miasto Kostrzyn, znalazły się pod dominacją pruską, z wyjątkiem lat 1807-1815, kiedy to tereny te przynależały do Księstwa Warszawskiego. W okresie od 1918 do 1939 roku kościół przeszedł liczne remonty, a dramatyczne wydarzenia miały miejsce od września 1939 do stycznia 1945 roku, gdy obiekt został zamknięty przez hitlerowców i wykorzystywany jako magazyn. Po zakończeniu II wojny światowej, w styczniu 1945 roku, kościół ponownie otworzył swoje drzwi dla wiernych.

Opis zewnętrzny i otoczenie kościoła

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kostrzynie to imponujący obiekt sakralny, zbudowany na prostokątnym planie. Jego prezbiterium znajduje się po stronie wschodniej, a od północy przylega do niego zakrystia. Budowla jest niepodpiwniczona i murowana, a jej fundamenty sięgają głębokości od 1 do 5 metrów.

Elewacje kościoła wykonane są z czerwonej cegły, co nadaje mu charakterystyczny wygląd. Do wnętrza prowadzą dwa wejścia: główne od strony zachodniej oraz boczne od północy. W północnej ścianie umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone ks. Prof. Tadeuszowi Peikowi oraz ks. Henrykowi Fischbachowi. Przez dwa ostrołukowe okna w północnej części zakrystii wpada światło, a obok nich znajduje się tablica poświęcona ks. Antoniemu Ludwiczakowi.

Wejścia i okna w elewacji północnej i południowej również utrzymane są w stylu ostrołukowym, przy czym w każdej z elewacji znajdują się po trzy takie okna. Dach budynku wspiera się na drewnianej konstrukcji, pokrytej estetyczną, czerwoną dachówką. Cały kościół otoczony jest murowanym parkanem, wypełnionym metalowymi prętami, posiadającym kutą bramę.

Po północnej stronie kościoła wyróżnia się dzwonnica z 1816 roku, która była remontowana w 1871 roku oraz rekonstrukowana w 1999 roku. W tej samej części znajduje się również grota z figurą Matki Boskiej, co dodatkowo podkreśla religijny i historyczny charakter tego miejsca.

Opis wewnętrzny kościoła

Kościół w Kostrzynie jest ważnym przykładem sakralnej architektury, zbudowany w charakterystycznym stylu późnogotyckim. Jego objętość wynosi 4596 m³, a całkowita powierzchnia to 516 m². Wnętrze budynku łączy szereg stylów architektonicznych, w tym elementy gotyku, późnego gotyku, renesansu oraz baroku.

W tym wyjątkowym kościele znajduje się sześć ołtarzy: jeden główny oraz pięć bocznych, wszystkie wykonane z drewna w stylu późnobarokowym. Konstrukcja świątyni jest trójnawowa, obejmująca nawę północną, środkową z prezbiterium oraz nawę południową. Hala wspierana jest na czterech sześciobocznych filarach, co nadaje jej stabilności.

Prezbiterium, będące dwuprzęsłową konstrukcją, zamknięte jest trójbocznie od wschodu. Sklepienie gwiaździste z bogatym rysunkiem żeber wykończone jest cegłą. Nawa, która pierwotnie także była sklepiona, od 1791 roku jest przykryta płaskim stropem drewnianym z podsufitką. Zakrystię zdobi sklepienie kolebkowe z lunetami.

Polichromia, która zdobi sklepienie nad prezbiterium, pochodzi z drugiej połowy XVI wieku i ma styl renesansowy. Na północnej ścianie prezbiterium malowidło przedstawia Boga Ojca z rozpostartymi ramionami, a poniżej niego gołębicę, symbolizującą Ducha Świętego. W centralnej części widnieje postać Chrystusa w obecności klęczącej Matki Boskiej. Warto zauważyć, że na ścianie północnej prezbiterium znajduje się scena przemienienia na górze Tabor.

Na południowej ścianie prezbiterium znajduje się malowidło ukazujące sąd ostateczny, a całość kończy łuk tęczowy, który również jest zdobiony polichromią. W wschodniej części prezbiterium umiejscowiono ołtarz główny w stylu barokowym z XVIII wieku, którego centralnym punktem jest obraz patronów kościoła – świętych Apostołów Piotra i Pawła, z wizerunkiem Chrystusa powyżej.

W dolnej części ołtarza znajdują się rzeźby świętych Bartłomieja i Andrzeja, a boki ołtarza są lekko załamane, z dwiema parami kolumn po obu stronach. Zwieńczenie ma formę trójkątną z Łodzią Piotrową umieszczoną w centralnym polu.

Po stronie północnej prezbiterium usytuowana jest drewniana ambona, stworzona w XVIII wieku w stylu barokowym, z symbolami ewangelistów – wołem Łukasza, aniołem Mateusza, lwem Marka i orłem Jana. Do ambony prowadzą schody z zakrystii, a nad nią widnieje bogato zdobiony baldachim.

Południowa część prezbiterium kryje w sobie ołtarz Matki Boskiej Śnieżnej, wykonany w XVIII wieku w stylu barokowym, w którego centrum znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Na ścianie południowej umiejscowiona jest również chrzcielnica w stylu późnogotyckim, datowana na połowę XVI wieku.

W nawie północnej uwagę przyciąga ołtarz świętej Anny Samotrzeciej, wykonany z drewna w stylu rokokowym pod koniec XVIII wieku, wsparty na dekoracji obrazami Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz Jezusa Miłosiernego. W nawie południowej barokowy ołtarz świętego Krzyża, również z XVIII wieku, zwraca uwagę rzeźbą Chrystusa na krzyżu.

Na końcu nawy południowej znajduje się ołtarz świętych Kryspina i Kryspiniana w stylu barokowym, wzbogacony o obrazy świętej Faustyny i Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Ostatnim ważnym elementem jest empora organowa w zachodniej ścianie nawy środkowej, która jest wsparta na drewnianych kolumnach, a powyżej usytuowane są organy z XIX wieku.

---

Oceń: Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kostrzynie

---